Een plan zonder plan voor creatief schrijven

Duiken in de vrijheid van vrij schrijven

Deze week heb ik besloten om de gebruikelijke denkprocessen die horen bij het schrijven van een wekelijkse nieuwsbrief over te slaan. In plaats daarvan zit ik deze ochtend te schrijven met een volledig open geest. Zonder plannen, zonder overzicht en, het allerbelangrijkste, zonder zorgen.

Ik heb het bewerkingsproces geminimaliseerd om te illustreren hoe vrij schrijven schijnbaar ongerelateerde gedachten door elkaar kan produceren. Maar ik maak me geen zorgen; het komt er allemaal wel uit in de was.

Het beeld staat voor vrijheid in vrij schrijven. Het nodigt kijkers uit in een zachte, uitgestrekte weide onder een ingetogen pastelkleurige lucht. Dit tafereel, bezaaid met elementen van creativiteit zoals ganzenveren en inktdruppels, roept een gevoel op van rust, eindeloze mogelijkheden in de diepte van iemands verbeelding en de vrijheid van vrij schrijven.
Geen plan voor creatief schrijven Bron DALL E 3

Mijn AI-assistent suggereert hoofdlijnen, onderwerpen of subtiliteiten waar ik niet aan had gedacht. Het eigenlijke schrijven doe ik zelf. De assistent geeft me ook advies als ik saai ben, als ik ervoor kies om te luisteren.

Bekijk hier meer artikelen, berichten en discussies over ondernemen, projectmanagement, Generatieve AI en Creatief Schrijven op Medium. Abonneer je op Medium als je dat nog niet hebt gedaan. Of volg me hier op Substack.


Zelftwijfel opzij schuiven

Ik vind het maar al te gemakkelijk om gestrest te zijn als ik schrijf; ik stel mezelf voortdurend in vraag. Zelftwijfel kan overweldigend zijn als ik het toelaat, een niet ongewoon probleem voor creatieven.

Er is nooit een goede reden om gestrest te zijn over schrijven; het is goed of het is het niet. Ik ben niet afhankelijk van schrijven om mijn brood te verdienen, hoewel dat wel een ambitie is. Het schrijven van het afgelopen jaar heeft te maken met het uitzoeken van een proces dat voor mij werkt en het balanceren van de tijd die ik daaraan besteed met alle andere aspecten van mijn drukke leven. Ik zal niet in herhaling vallen; ik heb hier onlangs een hele nieuwsbrief (of twee) over geschreven. Maar het is belangrijk om je bewust te zijn van gelukkig en tevreden zijn.

De koers uitzetten: Een solopreneursstrategie voor de vele hoeden van het leven

Ik heb al een klein probleem ontdekt bij het proberen om vrij te schrijven. Gelukkig is het gemakkelijk op te lossen. Ik mag nooit lezen wat ik net heb geschreven, nog niet tenminste. Ik heb ontdekt dat het proces van vrij schrijven veel gemakkelijker is als ik alleen naar het toetsenbord kijk en niet naar het scherm. Dan denk ik niet zoveel na over de tekst, de zinsbouw of de samenhang van het stuk en de woorden vloeien veel sneller.

Ik denk dat dat de reden is waarom ik er nooit in slaag om een dagboek bij te houden, of dat nu een digitaal dagboek is of, de hemel verhoede het, een handgeschreven dagboek. Schrijven betekent dan dat ik niet anders kan dan zien en herlezen wat ik heb geschreven. Dan belemmeren de zelftwijfels, de drang om deze of gene regel drie alinea's eerder te redigeren enzovoort, de stroom van het opschrijven van de tekstuele vertaling van gedachten.


Het braaksel: De druk wegnemen

Deze verrassende ontdekking op het gebied van vrij schrijven kan ook gevolgen hebben voor mijn langetermijnschrijfprojecten. Het braaksel of de eerste opzet kan sneller geschreven worden zonder dat ik me zorgen hoef te maken over de kwaliteit van de inhoud, die later in het redactieproces komt. Ik vraag me af of dit trucje het duwtje in de rug is waar ik naar op zoek was. Ik denk dat ik daar snel genoeg achter kom.

Dan is er ook nog de tijdsdruk van het schrijven van een wekelijks stuk, de zelfopgelegde deadlines en de stress van andere aspecten van het dagelijks leven, die invloed hebben op de geplande schrijftijd. Misschien is dit een ander gebied waar ik over na moet denken. Elke podcast, elk boek of elke cursus over schrijven, vooral over het schrijven van fictie, staat erop dat we elke week een vaste schrijftijd plannen en die ook nakomen.

Ik heb dat geprobeerd; ik schreef een paar weken geleden nog over dit onderwerp. Misschien is het voor mij niet de meest productieve weg om te volgen. Dit is nog iets om over na te denken, nog niet. Ten eerste wil ik mijn doelaantal woorden halen of er dicht bij in de buurt komen. Een doel is iets waar ik mee kan leven en waar ik zelfs van geniet. Een blik op het aantal woorden in Ulysses of Scrivener zou de enige keer moeten zijn dat ik aandacht besteed aan de weergave in het eerste conceptproces. Maar ik heb een beetje zelfdiscipline nodig om voor vandaag niet door de vorige paragrafen te bladeren.

Schrijver zijn heeft geen begindatum


Pauzes nemen en van het leven genieten

Dus hier zit ik, op een prachtige vrijdagochtend, aan het kleine bureau in onze woonkamer. De honden zitten boven op de bank, koesteren zich in de zon en wachten op de opwinding van het voorbij zien komen van andere honden voor ons huis. Op dat moment blaffen ze luid in een poging de andere honden weg te houden. Dit is tenslotte hun straat en hoe durven deze vreemden hun privéruimte binnen te dringen.

Dit is een foto genomen vanuit een binnenperspectief van pluizige witte honden die comfortabel liggen op een ruige deken bovenop een grijze bank. De honden genieten van een dutje, badend in zonlicht dat door witte gordijnen naar binnen schijnt.
De jongens in de zon

Hier komt die tijdsdruk weer; ik heb mijn vrouw beloofd dat we vandaag uit eten zouden gaan. Ik kijk er ook naar uit, want ze is twee weken weggeweest en gisteravond pas later thuisgekomen. Daarna gaan we wandelen in Maastricht, chillen en genieten van de zeldzame zonnige dag. Maar ik heb nog niet gedoucht en het wordt al laat in de ochtend.

Dus dit wordt weer een test. Ik onderbreek het schrijven voor een minuut of tien. Als ik weer aan het toetsenbord zit, kan ik dan doorgaan met dezelfde instelling als nu?

Dat was dus een pauze van 30 minuten. Wat denk je? Er is niets veranderd. Ik kan nog steeds vrij schrijven en verder gaan waar ik gebleven was.


Redactionele aanvulling op zaterdagochtend. Ik ben het stuk aan het bijschaven; het is bijna klaar om te publiceren. De honden hebben echter andere ideeën. Ze zitten op hun gebruikelijke plek en sporen me aan om te gaan wandelen. Ik weet dat het me goed zal doen en het is weer een heerlijke ochtend. Het punt is dat je je er niet tegen moet verzetten; daarmee sla je alle hoop op creativiteit de bodem in. Ga met de stroom mee. Ik zou in mijn kantoor zijn gaan zitten als ik rust en stilte wilde. Ho hum.


De minimale gereedschapsset: Het super eenvoudig houden

In de afgelopen veertien maanden heb ik mijn gereedschapsset voor alle vormen van creatief schrijven verkleind. De toepassingen zijn eenvoudig en beperkt. Ik gebruik Ulysses voor korte schrijfopdrachten, Scrivener voor lange schrijfopdrachten, ChatGPT 4 voor onderzoekssuggesties voor verbetering en algemene feedback, en Grammarly om de meest voorkomende fouten te corrigeren.

Voor alle AI-negers: de gereedschappen die ik gebruik zijn slechts dat: gereedschappen. De creativiteit komt allemaal van mij. Per slot van rekening heeft geen enkele AI, hoe groot en performant ook, mijn specifieke levenservaring. En natuurlijk is de levenservaring van een individu de bron van alle creativiteit.

Er zijn een paar vervelende eigenaardigheden die geaccepteerd en genegeerd moeten worden. Grammarly heeft een hekel aan het woord 'belangrijk'. Het staat erop dat het veranderd moet worden in essentieel of een andere onzin. Maar elke keer als ik het woord gebruik, suggereert Grammarly dat ik het moet veranderen. Zet je er overheen; als ik belangrijk schrijf, bedoel ik belangrijk. Oké?

De hardware is het afgelopen jaar ook veranderd. Het is niet ingewikkeld: een M2 13-inch MacBook Air in combinatie met een Logitech MX Keys Mini Mechanical toetsenbord en een Logitech MX Master 3S. Dat is alles.

Ik heb geprobeerd terug te schakelen naar het laptoptoetsenbord; het voelt zo onhandig na het mechanische toetsenbord. Goed voor de meeste dingen, maar voor mij is mijn vertrouwde mechanische toetsenbord het summum.


Ik heb mezelf toegestaan om een blik te werpen op het schrijven van vandaag; het redigeren zal leuk worden. Ik zal zeker een sectie toevoegen voor de samenvatting van het schrijfproces aan het einde van de nieuwsbrief,

Genoeg voor nu; ik ga lunchen met mijn vrouw. 😉


Een onbewerkte blik in het evoluerende proces

In gedachten houdend dat dit een doorlopend experiment is, kan het proces dat ik vandaag heb gebruikt worden onderverdeeld in een paar duidelijke stappen. Natuurlijk is dit schrijven in korte vorm; ik moet het uitproberen op mijn schrijfprojecten in lange vorm.

  • Slechts weinigen schrijven naar het beoogde aantal woorden. Voor dit stuk waren dat duizend woorden.
  • Haal de hele tekst door Grammarly en accepteer de voor de hand liggende correcties, maar verwerp veel suggesties. Belangrijk blijft bijvoorbeeld belangrijk.
  • Redigeren kan een beetje lastig zijn als je vrij schrijft. De muze brengt je van het kastje naar de muur en weer terug, dus de alinea's moeten worden herschikt om ervoor te zorgen dat het uiteindelijke artikel leest als een samenhangend geheel.
  • Bedenk, vaak met behulp van ChatGPT, een goede titel, ondertitel en een paar fatsoenlijke sectiekoppen. Ik vind AI-gegenereerde suggesties vaak wel goed, maar te algemeen naar mijn smaak. Waar ze wel helpen, is om me betere ideeën en verschillende benaderingen te geven.
  • Voeg afbeeldingen toe met eerlijke bijschriften en gedetailleerde alt-tekst.
  • Links toevoegen naar eerdere nieuwsbrieven.
  • Publiceer

Laatste gedachten

Wat was het onderwerp van de nieuwsbrief van deze week? Simpel gezegd over het schrijven van deze nieuwsbrief en mijn schrijfproces in het algemeen.

Er zijn geen tips; hoe kan ik zo aanmatigend zijn? Het proces van elke schrijver is van nature specifiek voor de schrijver. Misschien zijn er een paar dingen waar ik het over heb gehad die de moeite waard zijn om mee te experimenteren, maar ieder voor zich. Er is geen snelle manier om een proces te creëren dat perfect past bij jou, de unieke schrijver. Het kost tijd en een zekere mate van zelfbewustzijn om uit te zoeken wat werkt en wat niet.

Hoewel ik deze nieuwsbrieven voornamelijk voor mezelf schrijf, weet ik dat sommigen ze doorlezen. Als je dit leest, geef dan alsjeblieft commentaar. Ik ben zo benieuwd naar de procesvariaties van andere creatieven.

Wat doe je dat anders is? Waarschijnlijk alles. Wat is jouw proces? Ik zou graag een gesprek beginnen, dus laat gerust een reactie of twee achter.


Ik bied mijn lezers mijn excuses aan voor sommige spellingen die volgens jullie onjuist zijn. Ik ben geboren en getogen in het Verenigd Koninkrijk en dit is de spelling waar ik me prettig bij voel (Grammarly is er in ieder geval blij mee).